Świadkiem w postępowaniu karnym może być osoba, która wedle organu prowadzącego postępowanie posiada jakiekolwiek informację na temat zdarzenia i jest wezwana do złożenia zeznań na okoliczność sprawy.
Prawo do odmowy składania zeznań przysługuje osobom najbliższym podejrzanego (oskarżonego) lub osobie, wobec której toczy się odrębna sprawa o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem (art. 182§3 k.p.k.). Do osób najbliższych ustawa zalicza: małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, powinowatych, osobę pozostającą w stosunku przysporzenia oraz jej małżonka lub osobę pozostającą z nią we wspólnym pożyciu. Świadkowi przysługuje także prawo uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Świadek może żądać wyłączenia jawności rozprawy na czas jego przesłuchania, gdy treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą (art. 183 k.p.k.). Osoba pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym może złożyć wniosek o zwolnienie od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania (art. 185 k.p.k.).
Osoba wezwana do składania zeznań może zastrzec dane dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej dyspozycji prokuratora lub sądu, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec świadka lub osoby mu najbliższej, a związane z jego zeznaniami. Najczęściej świadek sam wskazuje adres do doręczeń (np. miejsce pracy lub inny wybrany – art. 191§3 k.p.k.). Świadek może wnosić o przeprowadzenie czynności okazania osób w celu rozpoznania w taki sposób, by uniemożliwić im jego rozpoznanie (art. 173§2 k.p.k.).
W przypadku choroby lub kalectwa świadek może wnosić o umożliwienie złożenia zeznań w jednostce organu najbliższej położonego od jego aktualnego miejsca zamieszkania/miejsca stałego pobytu. W przypadku osób stale przebywających poza granicami kraju sąd, na ich wniosek, może zezwolić na złożenie zeznać za pomocą urządzeń teleinformatycznych (telefon, kamera).
Każdemu świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży do Sądu lub miejsca czynności sądowej. Świadkowi na jego żądanie może być przyznany zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu. Zwrot zarobku lub dochodu nie przysługują świadkom zatrudnionym w organie władzy publicznej jeżeli powołany został do zeznawania w związku z tym zatrudnieniem. Wraz z wnioskiem o przyznanie należności świadek powinien okazać dowód osobisty oraz podać numer rachunku bankowego, na który ma być dokonany zwrot. We wniosku i zaświadczeniach należy wpisać sygnaturę sprawy wskazanej na wezwaniu.
